Sądecki Park Etnograficzny, to największy w Małopolsce skansen, gdzie zgromadzono architekturę drewnianą ziemi sądeckiej. Na powierzchni ponad 20 hektarów można zobaczyć tradycyjną zabudowę lokalnych grup etnicznych. Zgromadzono w jednym miejscu kilkadziesiąt budynków, odtwarzając XVIII-wieczną wieś. Niemal wszystkie obiekty są oryginalne. Zostały rozebrane w ich dotychczasowym miejscu, zakonserwowane i ponownie złożone w skansenie.
Nad strumieniem usytuowano dwa tartaki, młyn i folusz (maszyna do obróbki sukna). Wszystkie te urządzenia napędzane były siłą płynącej wody (przy pomocy koła wodnego), więc zawsze były budowane nad strumieniami i rzekami. Dzisiaj takich urządzeń już nie spotkamy na wsi, zatem warto skorzystać z okazji i w skansenie dokładnie im się przyjrzeć. Tartaki zostały przeniesione z Młodowa i Zasadnego, folusz z Krościenka-Kątów, a podwójny młyn wraz z domem młynarza z Kamienicy.
W skansenie zgromadzono chaty mieszkańców wiosek Sądecczyzny odzwierciedlające różny status majątkowy i społeczny ich właścicieli. I tak znajduje się tu chata wiejskiego wyrobnika, jednoizbowa chata samotnej znachorki, wielobudynkowa zagroda kmieca, czy bogata chata chłopskiego posła do parlamentu wiedeńskiego Austro-Węgier, Wincentego Myjaka, przeniesiona z Zagorzyna. Można przyjrzeć się wyposażeniu domów bogatych i biednych, małych, jednoizbowych i większych, składających się z kilku pomieszczeń. Chałupy i budynki gospodarcze wyposażone są w dawne meble, naczynia, obrazy, części garderoby, sprzęty… Zadbano również o otoczenie chat zgodnie z miejscową tradycją. I tak urządzono ogródki kwiatowe, warzywniki, sady, pola uprawne… Jednym słowem zadbano, by skansen jak najbardziej przypominał dawną wieś. Dzięki temu można wyobrazić sobie, jak wyglądało życie w wioskach Sądecczyzny.
W skansenie nie mogło również zabraknąć wiejskiej szkoły. Ta, którą możemy zwiedzać, została przeniesiona z Nowego Rybia w pow. limanowskim. Wybudowana została na przełomie lat 20 i 30 XX wieku. Mieści dwie sale lekcyjne, kancelarię oraz mieszkanie nauczyciela. Można w niej zobaczyć jak wyglądała sala lekcyjna 100 lat temu. Podobne ławki dla uczniów, jak te w skansenie, pewnie jeszcze niejedna osoba będzie pamiętała z własnej szkoły.
W skansenie został również umieszczony drewniany dwór szlachecki pochodzący z XVII wieku. Jest to najstarszy obiekt w Parku Etnograficznym. Przeniesiony został z Rdzawy, a jego właścicielami była rodzina Baranowskich. Ostatnimi właścicielami byli Wesołowscy. W drugiej połowie XVII wieku dwór został udostępniony kanonikom regularnym z pobliskiej Trzciany. I z tego właśnie okresu pochodzą unikalne freski zachowane w dwóch salach. Pozostałe pomieszczenia zaadaptowano m.in. na kuchnię, jadalnię, gabinet, salon…
Nieodłącznym elementem wielu wsi jest kościół. Do skansenu zostały przeniesione trzy świątynie. Jest zbór protestancki, cerkiew grekokatolicka i kościół katolicki. Zbór protestancki pochodzi z 1786 roku i został ufundowany przez Klaryski ze Starego Sącza jako kościół katolicki we wsi Stadel. Zaadaptowany został przez niemieckich kolonistów na zbór. Użytkowany przez nich do 1944 roku.
Cerkiew grekokatolicka pw. św. Dymitra, wybudowana została w latach 80-tych XVIII wieku. Pierwotnie służyła mieszkańcom wsi Czarne. Kościół katolicki pw. św. Piotra i Pawła pochodzi z Łososiny Dolnej. Wybudowany został w 1739 roku.
Polecam wizytę w Sądeckim Parku Etnograficznym. To żywa lekcja historii i kultury Sądecczyzny. Myślę, że każdy znajdzie tu obiekty, które go oczarują, zarówno Ci najmłodsi jak i Ci starsi. POLECAM!!!
