Narew to niewielka wieś położona w woj. podlaskim, w pow. hajnowskim, w gminie Narew. Pierwsze wzmianki o niej pochodzą z 1282 roku. Jako miasto królewskie została lokowana na prawie chełmińskim 27 czerwca 1514 roku ma mocy przywileju wydanego przez Zygmunta I. W 1934 roku utraciła prawa miejskie. W miejscowości o tak długiej historii nie brak ciekawych zabytków. W tym wpisie chciałbym przybliżyć prawosławną cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. 

Pierwsza cerkiew w Narwi została prawdopodobnie wzniesiona w 1529 roku, a pierwsza wzmianka o niej pojawiła się w 1560 roku rejestrze pomiary włócznej. Z powodu złego stanu technicznego została w połowie XVIII wieku rozebrana, a w jej miejsce wybudowano nową. Ta z kolei, w latach 80-tych XIX wieku została przeniesiona na cmentarz. W 1882 roku przystąpiono do budowy nowej drewnianej świątyni, która została poświęcona w 1885 roku. 

Cerkiew ta stoi w Narwi do dnia dzisiejszego. Niestety, nie zachowało się jej pierwotne wyposażanie. W Wielki Czwartek 12 kwietnia 1990 roku, podczas czytania 12 ewangelii wybuchł pożar, który strawił całe wnętrze świątyni. Cerkiew, po odbudowie, została ponownie poświęcona 25 września 1994 roku. W roku 2020 świątynia przeszła gruntowny remont. 

 

 

Jak wspomniałem wyżej, zabytkowe wyposażanie cerkwi w większości uległo zniszczeniu w czasie pożaru w 1990 roku. Obecny wystrój świątyni jest współczesny. Nie znaczy to, że nie warto zajrzeć do środka. 

Jak w każdej cerkwi, uwagę przede wszystkim przykuwa ikonostas. W jego centralnej części znajdują się carskie wrota ozdobione małymi ikonami: na górze Archanioła Gabriela trzymającego w dłoni lilie, oraz Maryi (obie ikony układają się w scenę Zwiastowania). Poniżej umieszczono wizerunki czterech ewangelistów: w środkowym rzędzie Mateusza i Marka, w dolnym Łukasza i Jana. W zwieńczeniu umieszczono Ducha Świętego w postaci gołębicy.

Po lewej stronie carskich wrót znajduje się ikona Bogurodzicy z Dzieciątkiem, zaś po prawej Chrystusa Nauczającego. Obok tych ikon znajdują się diakońskie wrota ozdobione malowidłami. Obok lewych wrót diakońskich została wstawiona ikona św. Antoniego Peczerskiego, mnicha, pustelnika, założyciela Ławry Peczerskiej (ur. 983 r., zm. 10 lipca 1073 r.). Zaś obok prawych wrót znajduje się ikona przedstawiająca Podwyższenie Krzyża Świętego (wezwanie cerkwi), przedstawiająca Prawdziwy Krzyż oraz stojącą obok św. Helenę, która ów Krzyż znalazła w IV w. n. e. i biskupa Jerozolimy, Makariosa. W tle widoczny jest licznie zgormadzony lud. 

W następnym rzędzie ikon umieszczono wizerunki apostołów a także sceny przedstawiające Narodzenie św. Jana Chrzciciela oraz Narodzenia Jezusa Chrystusa. Najwyższy rząd w ikonostasie składa się z trzech obrazów, patrząc od lewej: Zaśnięcie Bogurodzicy, Ostatnia Wieczerza i Przemienienie na Górze Tabor. 

Nad ikonostasem można podziwiać piękny obraz przedstawiający Trójcę Świętą w ujęciu starotestamentowym, zwanym też Gościnnością Abrahama. Wyobrażenie w ten sposób Trójcy Świętej nawiązuje do opowieści o wizycie u Abrahama trzech aniołów, którzy przepowiedzieli narodziny pierworodnego syna. I tak anioł znajdujący się w środku, za którym rośnie dąb – Drzewo Życia, utożsamiany jest z Bogiem Ojcem. Anioł po lewej stronie, za którego plecami namalowano mur, czy też fragment kościoła, utożsamiany jest z Synem Bożym. Anioł po prawej stronie, za którym znajduje się góra – aluzja do skały z której trysnęła woda na pustyni, symbolizuje Ducha Świętego. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Jak w każdej cerkwi, tak i w Narwi, w nawie można zauważyć krzyż oraz chorągwie procesyjne. Licznie rozmieszczone są anałoje (inna nazwa analogon), czyli stoliki,  czy też małe ołtarzyki, służące do wystawienia ikon do adoracji. Wierni, uczestniczący w nabożeństwie zawsze z dużą czcią całują ikonę, umieszczoną na stoliku na środku nawy. Ikona tam się znajdująca powinna informować o święcie obchodzonym w danym okresie. Na anałojach umieszczonych z boku, wystawione są ikony świętych czczonych w danej świątyni, którym również wiele osób oddaje cześć. Anałoj służy także do wystawienia ksiąg używanych podczas nabożeństw. Przykrywa się go materiałem kolorystycznie odpowiadającym kolorowi szat liturgicznych obowiązujących w danym dniu. 

W Narwi, jak we wszystkich innych cerkwiach, przed ikonostasem znajduje się świecznik. Przeznaczony jest dla świec zapalanych przez wiernych w swoich intencjach. Świeca jest świadectwem wiary, udziału człowieka w Boskiej światłości. Można je kupić wewnątrz cerkwi, ich koszt jest różny w zależności od ich wielkości. Będąc w cerkwi warto przynajmniej jedną zapalić. 

W narwiańskiej cerkwi ściany ozdobione są licznymi obrazami. Obok przedstawień świętych, można również zauważyć sceny biblijne. I tak jeden z obrazów nawiązuje do fragmentu ewangelii, kiedy Jezus mówi „Pozwólcie dzieciom przychodzić do mnie”. Odnaleźć można również m.in. Boże Narodzenie, Chrzest Chrystusa w Jordanie, czy już nie biblijną scenę Podniesienia Krzyża Świętego. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Warto zajrzeć do cerkwi w Narwi. I to nie tylko by zobaczyć jej piękne wnętrze, ale również uczestniczyć w prawosławnej mszy świętej. Przy okazji turystycznych wojaży, warto poznawać nie tylko zabytki, ale też kulturę i zwyczaje danego regionu. Gorąco polecam wizytę w Narwi. 

A po zwiedzeniu cerkwi warto zajrzeć na prawosławny cmentarz, który znajduje się na samym końcu miejscowości. Można tam odnaleźć wiele starych, pięknych nagrobków.